शेअर मार्केट विषयी माहिती (Share Market Information in Marathi) :
आपल्याला माहिती आहेच की, आजच्या काळात पैसे कमावणे जेवढे कठीण झाले आहे. त्या उलट पैसे कमावणे देखील अगदी सोपे झाले आहे आणि असे बरेच मार्ग आहेत. ज्याद्वारे आपण घर बसल्या व्यवसाय करून पैसे कमवू शकता. त्यातला एक मार्ग म्हणजे आपण आपल्याच पैशानेच पैसे कमवू शकता तो मार्ग म्हणजे शेअर बाजार आणि त्यामध्ये आपल्याला कठोर परिश्रम करण्याची नव्हे तर चातुर्याची आवश्यकता असते.
लोकांच्या मनामध्ये शेअर बाजार विषयी खुप सारे संभ्रम आहेत. शेअर बाजार म्हणजे जुगार, फसवणूक अशी भीती निर्माण झाली आहे. त्यामुळे कित्येक लोक शेअर बाजारामध्ये पैसे गुंतवणुक करण्यासाठी घाबरत आहेत.
शेअर बाजार गुंतवणूक बद्दल बोलायचे झाले तर शेअर मार्केट (Share Market) किंवा स्टॉक मार्केट (Stock Market) हा जगातील सर्वात गुंतवणूकीचा मोठा मार्ग मानला जातो.
परंतु आज बरेच लोक शेअर बाजारामध्ये गुंतवणूक करून भरपूर पैसे कमवत आहेत, जर तुम्हाला ही शेअर बाजार गुंतवणूक करायची असेल आणि तुम्हाला शेअर बाजारा बद्दल माहिती नसेल. तर आज आम्ही तुम्हाला ह्या लेखामध्ये शेअर बाजारा विषयी संपूर्ण माहिती देणार आहोत.
शेअर म्हणजे “हिस्सा” आणि शेअर बाजाराच्या भाषेत सांगायचे झाल्यास “शेअर” म्हणजे “कंपन्यांमध्ये हिस्सा घेणे”. जेव्हा आपण एखाद्या कंपनीचे शेअर्स खरेदी करता तेव्हा आपण त्या कंपनीचे भागधारक म्हणजे हिस्सेदार बनता.
शेअर मार्केट अशी बाजारपेठ आहे जिथे वेगवेगळ्या खाजगी कंपन्यांचे शेअर्स खरेदी आणि विकत घेतले जातात. हे इतर कोणत्याही सामान्य बाजारासारखे आहे जिथे लोक जा आणि शेअर्स खरेदी-विक्रीचे काम करतात. हे काम आता ऑफलाइनपुरते मर्यादित नाही, परंतु आता ते ऑनलाइन केले गेले आहे.
शेअर बाजाराला स्टॉक मार्केट असेही म्हणतात. इथे पैसे कमावणे जितके सोपे आहे तितकेच पैसे गमावणे देखील शक्य आहे. कारण शेअर बाजारामध्ये उतार-चढ़ाव येत असतो. ज्या मध्ये पैसे मिळतील असे नाही हा एक प्रकारचा जुगारच मानला जातो. तुम्ही एका क्षणार्धात श्रीमंत किंवा गरीब होऊ शकता.
Read More : विमा पॉलिसी म्हणजे काय, त्याचे प्रकार आणि महत्व (Insurance Policy in Marathi)
भारतात गुंतवणूकदारांसाठी दोन प्रकारच्या शेअरचे पर्याय उपलब्ध आहेत.
- इक्विटी शेअर (Equity Shares)
- प्रीफरेंस शेयर (Preference Shares)
गुंतवणूकदाराने प्राथमिक व दुय्यम बाजार पेठेतून घेतलेल्या शेअरला ‘सामान्य शेअर (Equity Shares)’ असे म्हणतात. या प्रकारच्या शेअर धारकाला कंपनीचा आंशिक स्वरूपात हिस्सेदारी प्राप्त झालेले असते आणि तो पुर्णपणे कंपनीच्या नफा आणि तोटाशी संबंधित राहतो.
सामान्य शेअर धारक हे केवळ इक्विटी शेअर धारक असतात. त्यांच्याकडे शेअर्सच्या संख्येच्या प्रमाणात कंपनीवर मालकी हक्क आहेत. जे कंपनी पॉलिसी बनविण्याच्या जनरल मीटिंग मध्ये त्यांना मत देण्याचा अधिकार असतो. त्याचप्रमाणे, ते कंपनीशी संबंधित जोखीम आणि नफा-तोटाचे भागीदार देखील असतात.
जरएखाद्या कंपनीने त्यांचा व्यवसाय पूर्णपणे समाप्त करत असेल. तर त्यांच्यावर कर्ज असेल तर त्याच्या देवाण घेवाण नंतर कंपनी उर्वरित राहिलेली भांडवली मालमत्ता रक्कम या सामान्य शेअर धारकांना त्यांच्या शेअर संख्येच्या प्रमाणात वितरीत केली जाते.
सामान्य शेअर पेक्षा कंपनी प्रवर्तक आणि जवळच्या निवडक गुंतवणूकदारांसाठी हे प्रिफरेंस शेअर जारी केले करते. या प्रिफरेंस शेअरची किंमत देखील सामान्य शेअरच्या किंमती पेक्षा वेगळी असू शकते.
सामान्य शेअर धारकाच्याच्या विपरीत प्रिफरेंस शेअर धारकांना मत देण्याचा अधिकार प्रदान करण्यात आलेला नसतो. प्रिफरेंस शेअर धारकांना दरवर्षी विशिष्ट प्रमाणात लाभांश मिळतो.
प्रिफरेंस शेअर धारक सामान्य शेअर धारकांपेक्षा अधिक सुरक्षित असतात. कारण, जेव्हा कंपनी बंद होण्याची परिस्थिती उद्भवते तेव्हा भांडवल परतफेड करण्याच्या बाबतीत त्यांना प्रथम प्राधान्य दिले जाते.
शेअर धारक कंपनीचा मालक कोण असतो ?
तुम्ही ज्या व्यवसायात गुंतवणूक करता त्या भांडवलाला त्या व्यवसायाचा मालक म्हणतात. आता जेव्हापासून तुम्ही एखादया कंपनीचा शेअर्स खरेदी करता, म्हणजेच तुम्ही तुमचे पैसे त्या कंपनीला भांडवलाच्या स्वरूपात देत असता.म्हणून आपण खरेदी केलेले शेअर्स, त्या शेअर्सच्या किंमतीच्या द्वारे आपण त्या कंपनीचे मालकच बनलेले असता.
समजा, आपल्याकडे एखाद्या मोठया कंपनीचे 50 शेअर आहेत आणि प्रत्येक शेअरची किंमत ₹1000/- रुपये इतकी आहे. याचा अर्थ असा की, त्या कंपनी मध्ये 50 शेअर x ₹1000/- = ₹50000/- (पन्नास हजार रुपये) भांडवल म्हणून गुंतवलेले आहेत आणि ₹50000/- मध्ये होणाऱ्या नफा आणि तोट्या मध्ये फक्त तुमचा सहभागी आहे. म्हणजेच तुम्ही या ₹50000/- हिशोबाने त्या कंपनीचे मालक झालात.
कंपन्या आपले शेअर कशा प्रकारे जारी करतात ?
सर्व प्रथम कंपन्या स्टॉक एक्सचेंजमध्ये त्यांचे शेअर सूचीबद्ध करून आयपीओ (Initial Public Offering) सामील करतात आणि त्यांचे शेअर त्यांनी ठरविलेल्या किंमतीवर लोकांकडे जारी केले जाते.
एकदा की शेअर आयपीओ (IPO) पूर्ण झाल्यावर शेअर्स बाजारात प्रवेश करतात आणि गुंतवणूकदारांकडून स्टॉक एक्सचेंज आणि दलालां मार्फत खरेदी-विक्री केली जाते.
शेअरच्या किंमती कश्या बदलतात ?
आयपीओ (IPO) मध्ये सामील करतांना कंपनी आपल्या शेअर्सची किंमत ठरवत असते. परंतू एकदा आयपीओ पूर्ण झाल्यावर बाजारातील मागणी व पुरवठ्याच्या आधारे शेअर्सची किंमत बदलत राहते.
हा बदल मुख्यत: मागणी व पुरवठा कंपन्यांनी वेळोवेळी दिलेल्या महत्त्वपूर्ण माहितीच्या आधारे बदलत राहतो.
शेअर मार्केटमध्ये गुंतवणूक करताना खालील गोष्टी लक्षात ठेवा :
जर कोणी शेअर बाजारात गुंतवणूक करणार असेल तर आपण काळजीपूर्वक विचार करून गुंतवणूक करावी कारण त्यात बरेच धोके आहे.
1. प्राथमिक प्रशिक्षण घ्या त्यानंतरच शेअर बाजारामध्ये गुंतवणुक करा.
जर आपण स्टॉक मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्याचा विचार करीत असाल तर प्रथम तुम्हाला स्टॉक मार्केटची म्हणजेच शेअर बाजाराबद्दल संपुर्ण माहिती असणे आवश्यक आहे. म्हणुनच चांगल्या तज्ञांकडून अथवा संपुर्ण माहिती घेवुनच शेअर बाजारामध्ये उतरा.
2. निश्चित Goal सेट करा :
जर तुम्हाला शेअर बाजारामध्ये गुंतवणूक करायची असेल तर आपणास आपले लक्ष्य निश्चित करावे लागेल. कारण जर कोणालाही शेअर बाजारात गुंतवणूक करायची असेल तर त्यांना दीर्घ मुदतीच्या गुंतवणूकीत चांगले परिणाम मिळतील, म्हणून दीर्घकालीन उद्दीष्टानेच गुंतवणूक करा.
3. जोखीम घेण्याची तयारी ठेवा.
शेअर बाजारामध्ये गुंतवणूकदाराचे शेअर बाजारावर कोणत्याही प्रकारचे नियंत्रण नसते. त्यामुळे आपण केवळ जोखीम घेऊनच शेअर बाजारात गुंतवणुक करू शकता, म्हणून जर तुम्ही जोखीम घेऊन शेअर बाजारामध्ये गुंतवणुक करत नसाल तर तुम्ही कधीचं यशस्वी होणार नाही. त्यामुळे ठाम राहा, जोखीम घ्या आणि काळजीपूर्वक गुंतवणुक करा.
4. सुरूवातीस कमी गुंतवणुक करा.
जर आपण प्रथमच स्टॉक मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यास इच्छुक असाल तर आपण स्टॉक मार्केटच्या सुरूवातीच्या काळात कमी गुंतवणूक केली पाहिजे. जेंव्हा आपण त्यात एक्सपर्ट व्हाल आणि अनुभव प्राप्त होईल. त्याप्रमाणे हळूहळू गुंतवणुकीचा दर वाढवा.
5. संपुर्ण तपशील चेक करा.
बरेच लोक स्टॉक मार्केटमध्ये गुंतवणूक करतात. परंतु तरीही ते त्यात अपयशी ठरतात. कारण ते योग्य स्टॉकमध्ये गुंतवणूक करत नाहीत, म्हणून कोणतीही कंपनी मध्ये स्टॉक गुंतवणुक करण्यापुर्वी त्या कंपनीची योग्य माहिती आणि त्या कंपनीचा सद्य आणि मागील स्थितीतील मार्केट Value चेक करणे आवश्यक आहे.
शेअर मार्केटमधून किती नफा मिळवता येतो ?
अनेक गुंतवणूकदार स्टॉक मार्केटमध्ये गुंतवणूक करत असताना एकच विचार करत असतात की, तो म्हणजे शेअर्स मार्केटमधून जास्तीत जास्त मोबदला कसा मिळवायचा ? परंतु कमी जोखमी सह चांगला नफा मिळवण्यासाठी शेअर्स मार्केटमध्ये गुंतवणूक करण्यासाठी खूप चांगले धोरण तयार करणे आवश्यक आहे. या बरोबरच त्यात धैर्यही ठेवणे खूप महत्वाचे आहे.
जर एखाद्याला शेअर बाजारातून चांगले पैसे कमवायचे असतील आणि जोखमीचा धोका पत्करावा लागला असेल तर दीर्घ- गुंतवणूकीच्या गुंतवणूकीतून अधिक पैसे मिळवणे आवश्यक नसते. आपण डे ट्रेडिंगच्या व्यापारामधून देखील चांगले पैसे कमवू शकता. त्यासाठी तुम्हाला दीर्घ- गुंतवणूक करावी लागत नाही. डे ट्रेडिंग मध्ये आपण स्टॉक विकत घेतल्यास आणि नफ्यात विक्री करु शकता. डे ट्रेडिंग मध्ये आपण कोणताही शेअर विकू किंवा खरेदी करू शकता आणि चांगला नफा देखील मिळवू शकता.
आमच्या पोस्टच्या अपडेट मिळवण्यासाठी फॉलो करा : Facebook | Instagram | Twitter | Telegram